Cymeradwyo estyniad cyllid ar gyfer prosiect adfer camlesi

19 Mawrth 2025

Mae prosiect gwerth £14 miliwn i adfer Camlas Trefaldwyn wedi cael estyniad o 11 mis gan Lywodraeth y DU.

Roedd i fod i gael ei orffen erbyn diwedd mis Mawrth eleni, ond mae gan Gyngor Sir Powys a Glandŵr Cymru (Ymddiriedolaeth Camlesi ac Afonydd Cymru), sy'n cyflawni'r cynllun mewn partneriaeth, hyd at ddiwedd mis Chwefror 2026 i'w gwblhau.

Y gwaith gorffenedig:

• Adnewyddu bythynnod glan y gamlas, wrth ymyl Y Lanfa, yn y Trallwng, sy'n cael eu defnyddio ar hyn o bryd fel cartref dros dro ar gyfer llyfrgell y dref.
• Adfer Traphont Ddŵr Aberbechan sy'n rhestredig Graddfa II, ger Y Drenewydd, sy'n chwarae rhan bwysig wrth gynnal lefelau dŵr ac a oedd gynt 'mewn perygl' o gwympo.
• Gwaith carthu a banc rhwng Llanymynech ac Arddlîn a ymddangosodd ar raglen Countryfile y BBC.

Dyma'r gwaith sydd angen ei gwblhau o hyd:

• Yr estyniad a'r gwelliannau i'r Lanfa yn y Trallwng, sef cartref parhaol llyfrgell y dref ac Amgueddfa Powysland. (Dechreuodd y gwaith ym mis Ionawr).
• Pont ffordd newydd dros y gamlas yn Lôn Carreghofa yn Llanymynech. (Dylai'r gwaith adeiladu ddechrau ym mis Ebrill.)
• Amnewid codi Pont Williams, ger Llanymynech.
• Ardal bioamrywiaeth newydd gyda phyllau yn Wern, ger Cei Pwll.
• Ardal bioamrywiaeth newydd gyda phyllau wrth ymyl Afon Efyrnwy, ger Llanymynech.
• Gwaith carthu pellach a gwaith banc yn Llanymynech.

Effeithiwyd ar y gwaith gan gostau adeiladu uwch na'r disgwyl ac anawsterau wrth gaffael yr holl dir sydd ei angen ar gyfer y cynlluniau gwreiddiol.

"Rydym yn ddiolchgar i'r Weinyddiaeth Tai, Cymunedau a Llywodraeth Leol am gytuno i newid y memorandwm cyd-ddealltwriaeth, felly mae gennym 11 mis ychwanegol i gwblhau'r prosiect hwn," meddai'r Cynghorydd David Selby, Aelod Cabinet Cyngor Sir Powys dros Bowys Fwy Llewyrchus. "Mae'n destun gofid bod oedi wedi bod, ond rydym yn hyderus y gellir gorffen popeth nawr o fewn yr amser ychwanegol a roddwyd i ni.

"Bydd adfer y gamlas, a chreu ardaloedd bywyd gwyllt newydd wrth ei hochr, yn dod â hwb economaidd ac ecolegol i'r ardal. Bydd hefyd yn helpu i wella lles trigolion Powys drwy roi lleoedd mwy addas ac ysbrydoledig iddynt gerdded, canŵio a beicio."

Dywedodd Richard Harrison o Landŵr Cymru: "Mae'r estyniad sy'n cael ei roi i'r prosiect yn rhoi amser ychwanegol pwysig i ni ymgymryd â'r gwaith sy'n rhan bwysig o adfer y rhan hon o'r gamlas, a fydd yn bwysig o ran hybu'r ardal leol.

"Rydym yn ddiolchgar am yr estyniad ac yn parhau â'n gwaith i gyflawni'r prosiect, gan wneud cynnydd da o ran adeiladu pontydd newydd, ardaloedd natur a charthu sydd ei angen er budd y ddyfrffordd hanesyddol hon sydd wedi'i gwneud gan ddyn."

Ariannwyd y prosiect yn wreiddiol fel rhan o raglen Codi'r Gwastad Llywodraeth y DU a bydd y swm a dderbynnir yn parhau i fod yn £13,937,565, er gwaethaf yr estyniad amser.

Mae'r cyngor hefyd wedi derbyn £164,000 gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol tuag at y gwaith ar Y Lanfa a £140,000 gan Lywodraeth Cymru tuag at y gwaith ar fythynnod glan y gamlas yn y Trallwng, fel rhan o'i raglen Trawsnewid Trefi.

Cefnogwyd gwaith ar draphont ddŵr Aberbechan hefyd gyda Grant Adeiladu Hanesyddol gan Cadw.

Bydd yr arian ychwanegol hyn yn caniatáu cwblhau cwmpas llawn y prosiect adfer.

LLUN: Rhan newydd o'r gamlas rhwng Llanymynech ac Arddlîn.