Elusen ar gyfer camlesi yn dechrau gweithio ar gynefin gwlyptir newydd

6 Mehefin 2025

Mae gwaith wedi dechrau ar greu cynefin gwlyptir ym Mhwll Wern ym Mhowys a fydd yn ymestyn y cynefin ar gyfer rhywogaethau gwarchodedig o blanhigion dyfrol a bywyd gwyllt arall fel rhan o adfer Camlas Trefaldwyn.

Mae Glandŵr Cymru, Ymddiriedolaeth Camlesi ac Afonydd yng Nghymru, yn creu ardal gadwraeth newydd oddi ar yr A483 ger Coppice Lane fel rhan o adferiad y gamlas a gefnogir gan lywodraeth y DU.

Mae'r gamlas wedi'i chydnabod fel Ardal Gadwraeth Arbennig a Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig oherwydd ei phlanhigion prin. Bydd yr ardal yn cynnwys pwll 1.5 metr o ddyfnder, a fydd yn gartref i 'Luronium Natans', rhywogaeth warchodedig o blanhigyn dyfrol a geir yn y gamlas. Bydd gan y pwll fewnfa ac allfa i'w gysylltu â'r gamlas. Mae creu cynefinoedd gwlyptiroedd yn rhan o'r adferiad hirdymor cyffredinol i alluogi traffig cychod i ailddechrau a chyrraedd y Trallwng a fydd yn darparu twf economaidd trwy gynyddu nifer yr ymwelwyr â'r ardal.

Mae'n un o ddau bwll sy'n cael eu cynnig ar hyd y gamlas i ddarparu'r amgylchedd sydd ei angen ar gyfer y planhigion unigryw, yn ogystal â darparu cynefin i rywogaethau a bywyd gwyllt eraill. Disgwylir iddo gael ei gwblhau erbyn diwedd y flwyddyn.

Dywedodd Richard Harrison, prif reolwr prosiect Glandŵr Cymru: "Bydd y lle gwarchodedig hwn ar gyfer natur wrth ymyl y gamlas yn creu ardal newydd o gynefin gwlyptir a fydd yn helpu i hybu'r bywyd dyfrol y gellir ei ganfod yn yr ardal hon, yn enwedig y planhigion dŵr gwarchodedig y gellir eu symud yn ofalus o'r gamlas. Mae'n garreg filltir bwysig iawn yn adfer y gamlas hanesyddol; mae'n helpu i sicrhau y bydd y gamlas a'r cynefinoedd y mae'n eu cynnal yn parhau yma am genedlaethau i ddod."

Dywedodd John Dodwell, cadeirydd Partneriaeth Camlas Trefaldwyn sy'n bwrw ymlaen â'r gwaith adfer o dan gynllun adfer y cytunwyd arno: "Rwy'n croesawu'r cam pellach hwn tuag at gyflawni adferiad y gamlas i'r Trallwng fel y gall pobl leol ac ymwelwyr twristaidd sy'n dod ag arian i'r ardal ei mwynhau. Rydym yn ymwybodol iawn o bwysigrwydd ecolegol arbennig y gamlas a'i phlanhigion dŵr prin. Bydd creu cynefinoedd gwlyptiroedd newydd yn galluogi planhigion o'r fath i gael eu trosglwyddo i'r gwarchodfeydd newydd."

Bydd y gwaith adeiladu ym Mhwll Wern yn dechrau ar yr un pryd ag y mae gwaith hefyd yn dechrau ar Ffordd Carreghwfa, ger Llanymynech, ar bont ffordd newydd ar draws y gamlas, ac mae cadarnhad o estyniad 11 mis i'r prosiect adfer gwerth £14 miliwn gan lywodraeth y DU, sydd bellach gyda hyd nes mis Chwefror 2026 i'w gwblhau.

Mae'r gwaith o adfer Camlas Trefaldwyn wedi cynnwys degawdau o waith gan wirfoddolwyr a phartneriaid. Mae Glandŵr Cymru yn gweithio mewn partneriaeth â Chyngor Sir Powys gyda chefnogaeth gan Bartneriaeth Camlas Trefaldwyn, i gyflawni'r gwaith adfer.

I ddarganfod mwy am yr adferiad, o Lanymynech i Faerdy, ewch i wefan Canal & River Trust.