Prosiectau Canolbarth Cymru yn symud i'r cam prototeipiau i ddarparu atebion ynni glân yn y byd go iawn

13 Tachwedd 2025

Mae'n bleser gan Tyfu Canolbarth Cymru gyhoeddi y bydd y rhaglen Ymchwil ac Arloesi Systemau Cyfan ar gyfer Datgarboneiddio (WSRID) ), a ariennir gan Lywodraeth Cymru drwy Tyfu Canolbarth Cymru, yn parhau.

Yn dilyn gwaith llwyddiannus ar ddichonolrwydd yn ystod Cam 1 ddechrau 2025, mae sawl prosiect wedi cael cymorth erbyn hyn ac mae tua £500,000 o gyllid Llywodraeth Cymru ar gyfer arloesi o ran yr hinsawddwedi'i glustnodi er mwyn galluogi prosiectau i symud ymlaen i Gam 2 lle byddant yn ymdrechu ar y cyd i ddatblygu prototeipiau ac arddangoswyr.

Bydd hynny'n ei gwneud yn bosibl rhoi prawf arnynt yn y byd go iawn, eu mireinio a chreu atebion y gellir eu rhoi ar waith ar raddfa fwy ac sy'n hyfyw yn fasnachol ar gyfer economi wledig, carbon isel.

Dyma'r tri phrosiect a fydd yn symud yn eu blaen gyda chyllid Cam 2:

1. HARVEST (Holistic Agricultural and Rural Virtual Energy System Transition -Trawsnewid System Ynni Rhithwir Gwledig ac Amaethyddol Holistaidd)

Dan arweiniad y Ganolfan ar gyfer Cydraddoldeb Ynni gyda phartneriaid 'Severn Wye Energy Agency', 'Challoch Energy', Prifysgol Caerdydd, 'Energy Local' a 'Llanidloes Futures'. Bydd HARVEST yn dangos sut y gall cymunedau gwledig gynhyrchu, rhannu a storio ynni adnewyddadwy.

Mae elfennau allweddol yn cynnwys:

• Datblygu Gorsaf Bŵer Rithwir Gymdeithasol i gysylltu a rheoli defnydd ynni cymunedol yn ddigidol.
• Profi atebion solar a batri ar gyfer parciau busnes.
• Archwilio hydrogen a microgridiau clyfar mewn pentrefi.
• Creu offer rhagfynegi uwch i gydbwyso rhwng y cyflenwad a'r galw.

Mae HARVEST hefyd yn elwa o gyllid ar wahân gwerth £660,000 gan Ynni Cymru, a ddyfarnwyd yn uniongyrchol i grŵp cymunedol Llanidloes, ar gyfer ehangu capasiti lleol i gynhyrchu a storio ynni.

2. LAFAN

Dan arweiniad Lafan CYF gyda Choleg Sir Gâr / Coleg Ceredigion, mae'r prosiect hwn yn canolbwyntio ar ddefnyddio slyri da byw yn gynaliadwy ar gyfer cynhyrchu ynni adnewyddadwy a rheoli maetholion.

Mae elfennau allweddol yn cynnwys:

• Optimeiddio technolegau gwahanu slyri i wella cynnyrch bio-nwy.
• Mesur effaith garbon y prosesau i gefnogi masnachu carbon.
• Dylunio systemau i gludo maetholion fferm dros ben i ganolfannau trin canolog.
• Cynhyrchu ynni carbon isel a bio-olosg ar gyfer defnydd lleol a seilio carbon.
• Rhannu canfyddiadau gyda'r sector amaethyddol i gefnogi arferion ffermio allyriadau isel.

3. W2W (Water to Water)

Dan arweiniad W2W gyda First Milk, Thornton Tomasetti, OnGen a CamNesa Consulting, mae W2W yn creu teclyn gwe rhad ac am ddim, hawdd ei ddefnyddio i helpu ffermwyr llaeth gyflawni sero net.

Mae elfennau allweddol yn cynnwys:

• Casglu data amser real ynghylch y galw am ynni ar ffermydd er mwyn gwella cywirdeb gwaith modelu.
• Profi'r teclyn gyda 14 o ffermydd yng Nghanolbarth Cymru, gyda'r potensial i'w ehangu i gannoedd ar draws Cymru a'r DU.
• Cynnwys technolegau megis solar, batris, treuliad anaerobig micro a storio iâ.
• Galluogi ffermwyr i ddylunio systemau ynni modiwlaidd, graddadwy gan ddefnyddio cydrannau safonol.
• Gwneud cynllunio ynni adnewyddadwy yn hygyrch i ddefnyddwyr nad ydynt yn dechnegol, gyda adroddiadau clir, ymarferol.

Caiff yr holl gyllid Cam 2 ei ddarparu gan Lywodraeth Cymru drwy Tyfu Canolbarth Cymru. Yn ystod y flwyddyn nesaf, bydd y prosiectau hyn yn dechrau creu prototeipiau ac yn dechrau rhoi prawf arnynt, a disgwylir y bydd y canlyniadau ar gael yn 2026.

Mewn dyfyniad ar y cyd gan Arweinwyr Tyfu Canolbarth Cymru, dywedodd y Cynghorydd Bryan Davies, Arweinydd Cyngor Sir Ceredigion, a'r Cynghorydd Jake Berriman, Arweinydd Cyngor Sir Powys: "Roedden ni'n falch o arddangos cynnydd y rhaglen WSRID yn Sioe Frenhinol Cymru yr haf hwn, gan dynnu sylw at gryfder y cydweithio a'r arloesedd sydd eisoes yn digwydd yng Nghanolbarth Cymru. Rydym bellach yn gyffrous i weld cam nesaf y rhaglen yn symud ymlaen.

Mae'r prosiectau hyn yn dangos sut y gall arloesi, cydweithio a chyfranogiad cymunedol weithio law yn llaw i ddarparu atebion ymarferol. Drwy brofi a dangos dulliau newydd yn ein rhanbarth, rydym yn helpu i greu system ynni gryfach, decach a gwyrddach - ac yn darparu modelau y gellir eu hailadrodd ledled Cymru a thu hwnt."

Bydd diweddariadau ar y prosiectau'n cael eu rhannu yng nghylchlythyr Tyfu Canolbarth Cymru - e-bostiwch growingmidwales@ceredigion.gov.uk i gael eich ychwanegu at y rhestr bostio.